De Panoramaroute is een autoroute van 26 kilometer lang in de provincie Mpumalanga in Zuid-Afrika. De route loopt langs allemaal mooie uitkijkpunten en watervallen en is daarom populair bij toeristen. Veel van de plaatsen langs de route, zoals Pilgrim’s Rest, Sabie en Graskop zijn ontstaan in de tijd van de Gold Rush. Een periode waarin veel gezocht werd naar goud (eind negentiende eeuw).
Hoe kom je er?
De Panoramaroute start officieel in het plaatsje Sabie. Vanaf het vliegveld van Johannesburg is het ongeveer 4 uur rijden.
Hoeveel tijd heb je nodig?
De route eindigt bij de Echo Caves of Three Rondavels (Blyde River Canyon). In totaal is het vanaf Sabie maar 1,5 uur rijden. Maar je doet er natuurlijk langer over omdat je op verschillende plekken gaat stoppen. Een dag is genoeg om de meest populaire plekken langs de Panoramaroute te bezoeken. Wil je alles zien? Dan raad ik je aan om twee dagen uit te trekken.
Waar verblijf je?
Sabie is een logische plek om te verblijven aangezien daar de Panoramaroute start. Maar je kunt ook 30 minuten verder rijden naar Graskop en onderweg een stop maken bij de Sabie Falls.
Wij (ik en mijn partner) verbleven één nacht bij Zur Alte Mine in Graskop. Het was een fijne plek. We hadden een blokhut met parkeerplek voor onszelf. Er was veel privacy en ’s avonds zagen we apen in de bomen.
Aan het einde van de Panoramaroute verbleven we een nacht bij The Shoe in Draasloot. De eigenaar heeft eigenhandig een museum gebouwd in de vorm van een schoen. Je verblijft in een soort kleine cottages. Helaas viel het erg tegen. De eigenaren leken niet heel blij te zijn met ons bezoek en de cottage was vies en oud. De keuken en gordijnen waren helemaal geel van de viezigheid. We bestelden er eten en mijn vriend kreeg een Heineken biertje dat een jaar over de datum was.
Achteraf gezien had ik liever nog een nacht bij Zur Alte Mine gebleven. Het is namelijk maar een uurtje rijden vanaf The Shoe. En het voordeel is dat je dan niet al je spullen hoeft mee te nemen in de auto.
Eten in Graskop
Een restaurant dat veel wordt aangeraden op blogs is Abe at the Glass House. Je moet echter wel een reservering maken en dat was ik vergeten. Daarom aten wij bij Divine Foods at The View. Prima plek met een geweldig uitzicht. Ook genoeg keuze voor vegetariërs.
Veiligheid onderweg
Zuid-Afrika staat in de top tien van meest gevaarlijke landen ter wereld. Het is daarom aan te raden om goed op je spullen te letten en jezelf. Als je gaat autorijden doe dan altijd de deuren op slot en hou de ramen dicht. Laat geen spullen in je auto liggen. Stop tassen en andere spullen in de achterbak.
Stop onderweg niet voor lifters of mensen die autopech hebben. Zelfs de politie is corrupt in Zuid-Afrika. Toeristen worden vaak aan de kant gezet met één of andere smoes en dan wordt je gevraagd om te betalen. Dit moet je altijd weigeren. Zeg tegen de agent dat je naar het dichtstbijzijnde politiekantoor rijdt en dat je daar de boete gaat betalen. Kans is groot dat je dan opeens niet meer hoeft te betalen.
Veelgestelde vragen Panoramaroute
Ja, dat kan. Zorg ervoor dat je de achterbak onderweg niet meer open hoeft te maken zodat niemand kan zien dat er wat in zit.
Ja, bij bijna elke stop staan parkeerwachters. Ik geloof dat je deze voorheen vrijwillig een bedrag kon geven maar nu (2023) is het verplicht. Je kunt niet overal pinnen dus zorg ervoor dat je voldoende cash meeneemt.
Mijn ervaring is dat ze te vertrouwen zijn. Of ze echt gaan ingrijpen als iemand probeert in te breken is de vraag. Daarom ook het advies om al je spullen in de achterbak op te bergen.
Je kunt niet overal tanken onderweg. Het is daarom aan te raden om je tank vol te gooien voordat je op pad gaat.
Over het algemeen wel. Er zijn alleen een paar stops waar je trappen op moet (God’s Window) of echt een flink stuk moet lopen (Bourke Luck’s Potholes). Die kun je misschien beter overslaan of ergens anders stoppen.
De hoogtepunten van de Panoramaroute
Hieronder lees je welke highlights ik bezocht heb langs de Panoramaroute en of het de moeite waard was.
Mac Mac Falls
In Zuid-Afrika vind je de meeste watervallen in het gebied rondom Sabie. De Mac Mac waterval wordt beschouwd als de mooiste. Het water stort zo’n 70 meter naar beneden. Tijdens de zogenaamde Gold Rush periode werd grond rondom de waterval opgeblazen. Daardoor ontstond een extra waterval. Deze kun je in de winter (droge periode) echter bijna niet zien. In de buurt vind je een aantal meertjes (Mac Mac Pools) waar je kunt zwemmen en een picknickplaats.
Kosten: 35 ZAR (in 2023).
Ik was in de winter in Zuid-Afrika (augustus) en de tweede waterval was bijna niet te zien.
Persoonlijk vond ik het een beetje tegenvallen maar dat krijg je als je de Iguacu watervallen al hebt gezien en naar IJsland bent geweest.
Pinacle Rock
De Pinacle Rock is een 30 meter hoge rots in de vorm van ananas. Schijnbaar. Zie jij het? Ik ook niet. Wij vonden deze stop een beetje tegenvallen. Het uitzicht was wel mooi maar niet heel bijzonder.
Kosten: 40 ZAR (in 2023).
Als je wat meer uitdaging wil dan kun je aan de overkant van de waterval (die ligt iets verderop van de rots) omhoog klimmen.
Gods Window
Dit is de eerste stop die het, naar mijn mening, waard is. Op een heldere dag kun je zo ver kijken als het Lebombo-gebergte in Mozambique. Het uitzicht is prachtig, vandaar ook dat het de naam ‘Gods Window’ heeft gekregen.
Er zijn verschillende viewpoints waar je naartoe kunt lopen en een stukje regenwoud. Aangezien je flink wat trappen op moet is dit viewpoint minder geschikt voor mensen die slecht ter been zijn. Die kunnen beter stoppen bij Wonder View. Dan heb je ongeveer hetzelfde uitzicht maar hoef je minder te lopen.
Kosten: 80 ZAR (in 2023).
Lisbon Falls
De Lisbon Falls zijn met 94 meter de hoogste watervallen die je gaat tegenkomen op de Panoramaroute. Je kunt ze bewonderen vanaf verschillende platforms. Of loop naar beneden en koel je voeten af in het water.
Kosten: 32 ZAR (in 2023).
Ook deze watervallen vond ik niet bepaald indrukwekkend. Maar het zal wellicht iets te maken hebben met de periode (we bezochten Zuid-Afrika in de droge wintertijd).
Berlin Falls
Tijdens de Gold Rush periode kwamen Europeanen naar Zuid-Afrika, op zoek naar goud. De watervallen kregen allemaal een naam. Ze werden vernoemd naar de geboorteplaats van de mijnwerkers of een stad uit het land waar ze vandaan kwamen. De Berlin Falls hebben hun naam dus blijkbaar te danken aan een Duitser. De watervallen zijn niet heel hoog maar wel heel mooi. Nou ja, in de zomer misschien want in de winter is er niet heel veel te zien.
Kosten: 32 ZAR (in 2023).
Bourke Luck’s Potholes
Dit is de duurste stop op de Panoramaroute maar ook de grootste en misschien wel de mooiste.
Kosten: 260 ZAR (in 2023).
In 1844 trok een groep kolonisten door het gebied. Een deel sloeg kamp op en een ander deel trok verder om het gebied te verkennen. Toen zij op de afgesproken datum niet terug keerden noemde de achterblijvers de rivier die door het gebied stroomde de ‘Treur rivier’. De achterblijvers besloten om het kamp op te breken en terug te gaan. Maar ze waren nog maar net onderweg toen ze werden ingehaald door de kolonisten waarvan ze dachten dat deze verdwenen waren. Er was een weg gevonden door het gebied en ondertussen was er ook een handelsverdrag gesloten met de Portugezen. Iedereen blij natuurlijk. En vanaf dat moment werd het stuk rivier waar de kolonisten weer bij elkaar kwamen de ‘Blyde rivier’ genoemd.
De bijzondere potholes zijn jaren geleden ontstaan door erosie. Stenen zijn mee gesleurd door de Treur en Blyde rivier en hebben stukken uit de rotsen geslepen.
Als je kijkt naar de foto’s hieronder dan kun je, je voorstellen dat er hier en daar wat waterkolken zijn geweest die zo de ronde vormen gecreëerd hebben.
Veel mensen gooien muntjes in de potholes, alsof het een soort wensput is. Zonde van het geld want met de vloed wordt alles weggespoeld.
Het is schijnbaar mogelijk om apen te spotten in het gebied maar ik heb ze niet gezien.
Three Rondavels
De Three Rondavels, ofwel Blyde River Canyon, is het boegbeeld van de Panoramaroute. Google maar eens ‘Panoramaroute Zuid-Afrika’ en je ziet meteen allemaal foto’s van dit ravijn.
Kosten: 140 ZAR (in 2023).
Met een lengte van 25 kilometer is de Blyde River Canyon het derde grootste ravijn ter wereld. Je vindt er 100 verschillende soorten zoogdieren, 335 soorten vogels, 94 soorten reptielen, 34 soorten amfibieën en 1600 verschillende plantensoorten.
In de zestiende eeuw leefde er een inheems volk in de Blyde River Canyon. De BaPedi (onderdeel van de Mapulana). Zij woonden niet het hele jaar in de vallei. Ze trokken weg wanneer het te heet werd en in de winter kwamen ze weer terug. Een andere inheemse stam, de Swazi, vernielden dan al hun gewassen en nederzettingen.
Deze ruzie en het vernielen van spullen ging jaren zo door totdat de leider van het Mapulana volk, Maripe Mshile, besloot er een einde aan de maken. Onder zijn leiding trokken de Mapulana en BaPedi krijgers naar de Mariepskop berg (Maripi genoemd door de inheemse mensen) en vanaf daar bombardeerden ze de Swazi’s met grote rotsblokken. Toen er een grote wolk van mist om de bergen kwam te hangen was dit voor de BaPedi en Mapulana een teken van god. De tegenpartij kon ze nu namelijk helemaal niet meer zien.
Tijdens deze “Battle of Moholoholo” werden de Swazi’s verslagen. De drie bergen zijn vernoemd naar de drie vrouwen van Maripe Mshile. Ze heten Magabolle, Mogoladikwe en Maseroto. Helemaal rechts achter deze bergen ligt Mariepskop.
Echo Caves
Toen wij bij de Echo Caves aankwamen was het compleet uitgestorven. Waarschijnlijk omdat de meeste toeristen er na de Three Rondavels een eind aan breien.
De Echo Caves behoren tot de oudste grotten ter wereld. Ze zijn ongeveer 40 kilometer lang maar als toerist kun je daar maar 2 kilometer van zien. Er zijn twee holle stalactieten die een echo geluid creëren wanneer je erop slaat. Vandaar de naam Echo Caves.
Kosten: 80 ZAR (in 2023).
Afrikaans masker dat we zagen bij binnenkomst.
De grot werd in de negentiende eeuw gebruikt door het Pedi volk. Ze gebruikten de holle stalactieten als waarschuwingssysteem wanneer ze werden aangevallen door de Swazi stam. De grot was perfect om te schuilen tegen de regen en kou.
Hieronder zie je een stenen schaal die waarschijnlijk werd gebruikt om graan en kruiden te vermalen.
In de grot zie je veel figuren voorbij komen. Zoals de baviaan hieronder.
En dit moet een olifant voorstellen (met de slurf in het midden).
Dit doet ook wel een beetje denken aan de huid van een olifant.
De Echo Caves zijn sinds 1959 geopend voor het publiek en als nationaal monument verklaard.
Er zijn verschillende kamers die je kunt bezoeken maar wij konden een deel niet zien omdat vleermuizen zich in de grot hadden verschanst. En die mag je natuurlijk niet storen.
Ik vond de Echo Caves een beetje tegenvallen. De rondleiding was met 45 minuten vrij kort en de gids kwam niet heel enthousiast over (je kunt de grotten niet bezoeken zonder gids). Door zijn accent en de galm verstond ik hem ook heel slecht.
De omgeving was wel heel mooi. Er zaten aapjes in de bomen en we zagen er de bijzondere Beaucarnea recurvata (Elephants Foot tree). Je kunt er ook in een huisje verblijven. Lijkt me heerlijk rustig.
Elephants Foot tree.
Extra stops
- Horseshoe Falls.
- Lone Creeks Falls.
- Bridal Veil Falls.
- Sabie Falls.
- Pelgrim’s Rest.
- Mac Mac Pools.
- Lowveld View.
- Wonder view.