Swellendam is één van de oudste nederzettingen in Zuid-Afrika, opgericht in 1745. Het is vernoemd naar de stichter, gouverneur Hendrik Swellengrebel, en zijn vrouw, Helena ten Damme. Het stadje staat bekend om zijn prachtig bewaard gebleven Kaap-Nederlandse architectuur, met veel historische gebouwen en monumenten die dateren uit de 18e en 19e eeuw.
Hoe kom je er?
Swellendam is een plaatsje langs de Garden Route. Met een huurauto is deze plek het beste te bereiken. Vanaf Kaapstad is het ongeveer 2,5 uur rijden.
Waar verblijf je?
Ik verbleef één nacht in Swellendam bij Aan de oever guesthouse. Een heerlijk rustige plek. Er werd ook een goed ontbijt geserveerd.
Wat is er te doen?
Er zijn diverse dingen te doen in Swellendam zoals wandelen, fietsen, golfen, pottenbakken en de de zeldzame Bontebok-antilope spotten in het nabijgelegen Bontebok National Park. Ik had beperkt de tijd en bezocht alleen het Drostdy Museum.
Drostdy Museum
Het Drostdy Museum werd in 1747 gebouwd door de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), als woning en hoofdkwartier voor de Landdrost (ambtenaar verantwoordelijk voor het bestuur en de rechtspraak in een bepaald district of gebied). Al snel werd het uitgebreid met een gevangenis, een huis voor de secretaris, een molen en andere bijgebouwen.
Een oude begrafenis koets.
De eerste Landdrost die werd benoemd voor dit district was Johannes Theophilus Rhenius. Hij werd bijgestaan door een raad van burgerlijke heemraden en ondergeschikten zoals een secretaris, een cipier en vele slaven.
In 1827 werd het Drostdy bewoond door een civiele commissaris die de rol van de Landdrost en heemraden overnam nadat deze werden afgeschaft door de Britse koloniale regering.
De overheid verkocht het Drostdy in 1846 en het terrein werd opgesplitst. In 1855 werd het gekocht door de familie Steyn. In 1939 werd het weer eigendom van de regering die er een museum van maakte.
Meubels
Bijna alle meubels in het Drostdy zijn niet origineel en komen ergens anders vandaan. Ze dateren wel uit dezelfde tijd.
Originele kluis
De kluis op de foto hieronder is het enige item dat origineel in het Drostdy werd gebruikt. Met de drie sleutels die erboven hangen kon je ‘m openmaken. De kluis werd rond 1800 gemaakt in Frankrijk. De kluist heeft een brand overleefd. Veertig andere gebouwen in Swellendam overleefden de brand niet.
Opmerkelijk: de brand ontstond in een bakkerij en de grote brand van Londen in 1666 ontstond ook in een bakkerij.
Bath rolstoel
De Bath roelstoel werd in 1783 ontworpen door John Dawson uit Bath, Engeland. Deze rolstoel heeft twee grote wielen en achter een kleine. Het was de meest verkochte rolstoel aan het begin van de 19e eeuw.
Vloer van perzikpitten
In de 18e eeuw werd veel fruit verbouwd in Swellendam, waaronder perziken. De pitten werden gebruikt om een vloer van te maken. De perzikpitten werden zorgvuldig verzameld, schoongemaakt en vervolgens met de hand gelegd in een patroon dat lijkt op kasseien of klinkers. Vervolgens werden ze samengevoegd met een bindmiddel zoals klei of cement om een stevige en duurzame vloer te creëren.
Bij het Drostdy hoorden verschillende werkplaatsen. Zoals de schoonmakerij hieronder.
Maria Elizabeth Rothmann
Maria Elizabeth Rothmann werd geboren op 19 juni 1851 in Swellendam en was een opmerkelijke figuur in de geschiedenis van de regio.
- Ze was één van de eerste vrouwen in Zuid-Afrika die ging studeren.
- Ze was één van de eerste vrouwen die een carrière nastreefde als journalist.
- Ze ging werken voor het blad ‘Die Burger’ waar ze eerst niet mocht schrijven over politiek maar dat later toch ging doen.
- Ze was een feminist die het regelmatig opnam tegen mannen die onvriendelijke stukken schreven over vrouwen.
- Haar moeder zag ze als de eerste feminist die ze kende. Zij en haar zus werden naar school gestuurd niet omdat ze dan sneller aan een man konden komen maar juist omdat ze dan geen man nodig hadden.
In het Drostdy Museum vind je een kamer met spullen van Maria Elizabeth Rothman en haar geadopteerde kleindochter Miemie Rothman.
Kankerbossie
Deze kruiden schijnen stimulerend te zijn voor het immuunsysteem, werken ontstekingsremmend en stress verminderend. De naam doet vermoeden dat het helpt tegen kanker maar dat is wetenschappelijk niet bewezen.
Slaven en namen
Het is een hele interessante plek als je geïnteresseerd bent in de geschiedenis. Wat ik echter indrukwekkend vond was de tijdelijke slaven tentoonstelling. We weten allemaal wel dat de VOC een groot aantal slaven in bezit had. Maar wat weten we eigenlijk van die slaven? Onder andere dat ze van alles beroofd werden. Zelfs hun naam. Ze kregen als achternaam de maand waarin ze aankwamen in het land van bestemming. Dus stel je naam was Henk en je arriveerde in april dan werd je naam dus Henk April.
Wat triest is, is dat veel mensen nog steeds deze achternamen dragen maar geen idee hebben waar ze vandaan komen. Europeanen weten vaak meer over de slavernij geschiedenis dan de nakomelingen van de slaven. En dat komt weer omdat het niet in de geschiedenisboeken staat. En een heleboel slaven wilden er, nadat ze vrij waren, niet over praten met hun kinderen.