Het noorderlicht moet je één keer in je leven gezien hebben. In dit blog lees je wat het precies is, waar en wanneer je het kunt zien en hoe je het kunt fotograferen. Met de tips in dit blog vergroot je de kans dat je het noorderlicht gaat zien.
Wat is het noorderlicht?
Het noorderlicht, ook wel Aurora Borealis genoemd, is een groen licht dat aan de hemel verschijnt bij de juiste omstandigheden. Honderden jaren geleden werd het in verband gebracht met magie. Er ontstonden allerlei mythes rondom het noorderlicht. Totdat wetenschappelijk werd bewezen dat het licht ontstaat door de zon en aarde.
Hoe ontstaat Aurora Borealis?
Tien biljoen jaar geleden ontstond de zon en de planeten die eromheen draaien. Zoals de aarde. De zon kun je zien als een gigantische kernreactor. De kern heeft een temperatuur van ongeveer 15 miljoen graden. Elke seconde wordt 700 miljoen ton aan waterstof atomen omgezet naar 695 miljoen ton helium. De resterende vijf miljoen ton is energie dat zich, gedurende miljoenen jaren, een weg baant naar het oppervlak van de zon. Het meeste van die energie vloeit de ruimte in, in de vorm van licht en warmte. Maar er is ook een grote hoeveelheid gas dat vrijkomt. Dit wordt omgezet naar ionen (elektrisch geladen atomen).
Sterke zonnewinden blazen de deeltjes de ruimte in. Sommige worden aangetrokken door het magnetische veld van de aarde. Het werkt namelijk zo, de deeltjes zijn magnetisch geladen en de aarde is eigenlijk ook een grote magneet. Magneten hebben een plus en min kant en de aarde is een min magneet die alle plus deeltjes aantrekt.
Bij de Noord- en Zuidpool dringen de deeltjes de atmosfeer binnen. In die atmosfeer zitten moleculen en atomen die zijn opgestegen van de aarde.
De deeltjes van de zon botsen tegen de deeltjes van de aarde met een snelheid van een miljoen kilometer per uur. Hierbij komt gas vrij en miljoenen lichtflitsen in diverse kleuren.
Welke kleur zie je het meest en waarom?
De kleuren van Aurora Borealis zijn afhankelijk van het type gas dat vrij komt. En de zonneactiviteit. Met zonneactiviteit bedoelen we de kracht van de explosies op de zon, de sterkte van de zonnewinden en hoeveel plus deeltjes er vrijkomen.
- Rood – is vrij zeldzaam en te zien wanneer er stikstof vrijkomt. De botsing tussen de zon en aarde deeltjes gebeurt op grote hoogte (meestal meer dan 240 kilometer). Ook moet de activiteit van de zon sterk zijn. Dus hevige explosies, sterke zonnewinden en veel plus deeltjes die naar de aarde trekken.
- Roze – wordt ook niet zoveel gezien. Net als bij rood moet er stikstof vrijkomen op grote hoogte.
- Geel en groen – vooral groen wordt het meest gezien. Deze kleur ontstaat wanneer er zuurstof vrij komt op een hoogte tussen de 90 en 240 kilometer.
- Blauw of paars – is te zien wanneer er stikstof vrij komt op een hoogte van 90 kilometer of minder. Ook is er veel zonneactiviteit nodig.
Ik zie helemaal geen groen!
Toen ik het noorderlicht voor het eerst zag voelde ik me bedrogen want ik zag helemaal geen groen. Ik zag grijs! De groene kleur zie je alleen door het scherm van je camera.
Hoe komt dat?
Onze ogen hebben kegelcellen met een hoge resolutie die kleur detecteren in fel licht. Dit zijn de belangrijkste cellen die we overdag gebruiken om te zien. Aan de andere kant hebben we staafcellen. Deze kunnen s’ nachts veel zwakker licht detecteren maar alleen in zwart, wit en grijstinten.
We zien het noorderlicht dus in grijstinten omdat het te zwak is om te worden waargenomen door onze kegelcellen.
Waar kun je het noorderlicht zien?
De zonnedeeltjes dringen de atmosfeer binnen bij de Noord- en Zuidpool omdat hier een ovaal hangt die ze aantrekt. Terwijl de aarde in 24 uur een rondje om z’n as draait hangt de ovaal overdag bij Spitsbergen en s’ avonds bij Noord-Scandinavië.
Dat is de reden waarom je het noorderlicht voornamelijk ziet in delen van: Noorwegen, Finland, Zweden, Alaska, Groenland en IJsland. Maar ook in Canada, de USA en Rusland.
Bij hoge uitzondering kun je het licht zien in andere landen. In 2023 was er absurd veel zonneactiviteit waardoor het noorderlicht zelfs in Nederland te zien was. Dit gebeurt schijnbaar maar 1x in de 15 jaar. Je bent dus een lucky bastard als je het gezien hebt!
Wanneer kun je het noorderlicht zien?
Om het noorderlicht te kunnen zien moet het zo donker mogelijk zijn. En dat is meestal in de maanden september tot en met april.
Daarnaast is het heel belangrijk dat het niet bewolkt is. Anders zie je niks. Je moet dus een maand kiezen waarin het weer mild is. Helaas is dat met de huidige klimaat toestanden nog niet zo makkelijk. Ik ging naar Tromso in Noorwegen en de beste maanden schijnen oktober, februari en maart te zijn. Nou, ik was er in februari en heb de hele week slecht weer gehad. Regen, sneeuw en wolken. Het noorderlicht heb ik wel gezien maar daarvoor moesten we helemaal naar Finland rijden.
Niks te zien in Tromso door bewolking.
Wat is Aurora Australis?
Naast het Noorderlicht bestaat er zoiets als het Zuiderlicht. Dit kun je zien in Nieuw-Zeeland, Antarctica, Tasmanië en delen van Australië.
Hoe ontstaat het?
Op dezelfde manier als het noorderlicht. Er hangt een ovaal boven de aarde die de zonnedeeltjes naar de aarde trekt. Vervolgens botsen die deeltjes met deeltjes van de aarde en zo ontstaat het zuiderlicht.
In welke maanden kun je het zuiderlicht zien?
Als er geen bewolking is dan kun je tussen maart en september het zuiderlicht zien.
Hoe maak je foto’s van het noorderlicht?
Foto’s van het noorderlicht kun je gewoon met je mobiele telefoon maken. Je hebt er geen fancy spiegelreflexcamera of app meer voor nodig. Wel is het zo dat je vaak betere resultaten boekt met een duurdere camera die meer opties heeft.
Om het noorderlicht vast te kunnen leggen is een lange sluitertijd nodig. De camera heeft tijd nodig om het licht op te kunnen vangen. Meestal tussen de 3 en 10 seconden. Gedurende die tijd is het belangrijk dat je de camera zo stil mogelijk houdt. Beweging zorgt namelijk voor onscherp beeld. Daarom zou ik zeker aanraden om een statief te gebruiken. In combinatie met de zelfontspanner. Vergeet ook niet een lampje mee te nemen zodat je kunt zien wat je doet.
Camera-instellingen
Bij sommige mobiele telefoons kun je, net als bij een spiegelreflexcamera, zelf de instellingen aanpassen.
Sluitertijd
Een lange sluitertijd is nodig om het noorderlicht te kunnen vastleggen.
Diafragma
Het diafragma bepaalt hoeveel licht er bij je camera binnenkomt. Dit moet zoveel mogelijk zijn en daarvoor moet je een zo klein mogelijk diafragma selecteren.
ISO-waarde
De ISO-waarde bepaalt de lichtgevoeligheid. Een hoge ISO-waarde betekent dat er minder lang licht op de camera hoeft te vallen voor een goed beeld. Het nadeel is dat een hoge ISO-waarde soms zorgt voor een korrelig beeld. Het werkt nauw samen met de sluitertijd. Heb je veel korrel/ ruis? Dan moet de ISO naar beneden en de sluitertijd langer.
Beste instellingen voor Noorderlicht foto’s
Ik heb diverse blogs doorgenomen en de meest gebruikte instellingen zijn:
- een sluitertijd van 10 tot 15 seconden,
- een diafragma tussen de f 2.5 en f4.
- een ISO-waarde van 800 of hoger/ lager (ligt aan de intensiteit van het licht).
Canon SX50HS
Ik heb het noorderlicht gefotografeerd met mijn iPhone en Canon SX50HS. Dit is een zoomcamera waarbij je eigenlijk niet handmatig de sluitertijd, ISO en Diafragma aan kunt passen. Maar na het hacken van de software met CHDK kon het wél. Camera’s kunnen vaak veel meer dan de standaard software toelaat.
Ik heb het noorderlicht gefotografeerd in IJsland met onderstaande instellingen. Het noorderlicht was daar vrij matig te zien en daarom heb ik een hogere ISO waarde gebruikt en een langere sluitertijd.
- ISO – 1000.
- Diafragma – f 3.5 (hij kan bij mij niet lager).
- Sluitertijd – 25 seconden.
Onderstaande foto’s zijn gemaakt met een oudere iPhone en een Aurora app. Vrij crappy zoals je kunt zien.
In Tromso (Noorwegen) heb ik het noorderlicht gefotografeerd met onderstaande instellingen. Het licht was hier beter te zien. Helaas moest alles snel snel snel omdat we vrij laat waren. Ik heb niet goed gefocust op de voorgrond (sneeuw en bomen) en daardoor zijn de foto’s onscherp geworden. Ook bewoog de statief een beetje door de wind. Aangezien de foto’s een beetje korrelig zijn denk ik dat de ISO wat omlaag had gemoeten en de sluitertijd langer.
- ISO – 800.
- Diafragma – f 3.5 (hij kan bij mij niet lager).
- Sluitertijd – 10 seconden.
Onderstaande foto’s zijn gemaakt met een iPhone in de hand. Op een statief waren ze waarschijnlijk veel scherper geworden.
Hieronder zie je de foto’s gemaakt door de fotograaf van de tour die we hebben geboekt in Noorwegen. Ik weet niet welke instellingen hij heeft gebruikt maar je ziet dat deze foto’s veel scherper zijn. Behalve onze gezichten omdat het heel moeilijk is om doodstil te staan. Als je jezelf scherp op de foto wilt hebben dan kun je een foto van het noorderlicht maken en daarna een foto van jezelf met flits. Die fotoshop je dan in elkaar.
Timelapse
Met de optie timelapse op je telefoon kun je een mooi filmpje maken van het noorderlicht. Timelapse versnelt de beelden waardoor je het noorderlicht kunt zien ‘dansen’. Met het blote oog kun je dat soms ook wel zien maar minder goed. Het filmpje hieronder is gemaakt met een iPhone op een kleine statief.
Zo ga jij het noorderlicht gegarandeerd zien
Dit is een beetje een clickbate titel want er is helemaal geen garantie dat je het noorderlicht gaat zien. Maar als je onderstaande tips opvolgt dan wordt de kans wel een stuk groter.
- Het begint met het boeken van een trip naar het juiste land in de juiste periode. In dit blog heb ik uitgelegd in welke landen en tijdens welke maanden je het noorderlicht kunt zien.
- Download apps die je helpen voorspellen of je ’s avonds het noorderlicht kunt zien. Wij gebruikten My Aurora Forecast en Space Weather.
- Boek een tour. Je kunt natuurlijk zelf achter het licht aan jagen maar een goede gids weet waar je moet zijn. Check van tevoren wel goed de recensies!
- Als je écht het noorderlicht wil zien dan zou ik ergens een Airbnb huren voor een maand of twee. In de buurt van Abisko, Porjus of Rovaniemi. En dan een auto huren zodat je heen en weer kunt rijden. Dan MOET je toch wel een keer het noorderlicht zien.
- Bid dat het weer goed is en er geen wolken zijn of regen en sneeuw.
- Fluister in het oor van een trol dat je het noorderlicht wilt zien. Worked for me.
- En last but nog least, vergeet je camera niet! Anders zie je alleen maar grijs.