Ga naar de inhoud

Cuba

Cuba is een eiland (of eigenlijk groep van eilanden) in het Caribisch gebied. Het is een land zoals geen ander. In Cuba werkt alles anders en dat zorgt ervoor dat het één van de meest bijzondere landen ter wereld is maar ook één van de meest frustrerende om doorheen te reizen.

Om te begrijpen waarom Cuba is zoals het is moet je eerst meer weten over de geschiedenis van Cuba.

In dit blog lees je meer over Cuba en wat ik er allemaal gedaan en gezien heb.

Wat is er te doen?

Havana

Vinales

Cienfuegos

Trinidad

Santa Clara

Varadero

Mijn reisroute

  • Havana- 4 nachten
  • Vinales – 3 nachten
  • Cienfuegos – 1 nacht
  • Trinidad – 3 nachten
  • Santa Clara – 1 nacht
  • Varadero – 2 nachten
  • Havana – 2 nachten

Hoe kom je er?

Vanuit Nederland vlieg je in 14 tot 18 uur naar Havana (met een tussenstop).

Zorgverzekering

Op het vliegveld proberen  ze je over te halen om een zorgverzekering te kopen. Ik heb gezegd dat ik er al eentje had via FBTO en mijn pasje laten zien. Toen mocht ik door. Ik denk dat ze het gewoon proberen.

Heb je een visum nodig?

Yes, voor Cuba heb je een visum (toeristenkaart) nodig. Als je vanuit Nederland naar Cuba reist kun je de kaart online bestellen. Als je, zoals ik, vanuit Mexico naar Cuba reist dan kun je de kaart op het vliegveld van Cancun kopen. Ik vloog met Interjet en deze organisatie verkoopt de toeristenkaart voor de standaardprijs van 20 dollar (in 2019).

Wanneer je naar Cuba gaat krijg je ook nog een formulier voor de douane dat je moet invullen. Op dit formulier moet je aangeven dat je naar Cuba komt om de ‘Cubaanse bevolking te ondersteunen’.

Onward ticket

Als je naar een land binnen Midden- of Zuid-Amerika reist dan kan er op het vliegveld gevraagd worden naar een onward ticket. Een bewijs dat je het land weer gaat verlaten.

Als je vanuit Nederland (of ander land) naar Cuba vliegt en weer terug dan is er niets aan de hand. Maar als je een enkeltje hebt geboekt (omdat je daarna wilt doorreizen naar andere landen) dan heb je dus geen bewijs dat je het land weer gaat verlaten.

Wat gebeurt er als je geen onward ticket hebt?

Dan is er een kans dat je niet wordt toegelaten aan boord. Als het land van aankomst namelijk besluit om jou niet toe te laten dan moet de vliegtuigmaatschappij jou weer mee terug nemen (op hun kosten).

Het vervelende is dat er niet altijd word gecheckt of je een onward ticket hebt. Het proces is heel random. Soms moet je het laten zien, soms niet. Toch zou ik je aanraden om een onward ticket te regelen want better safe than sorry.

Onward bewijs regelen

  • Boek een goedkoop vliegticket naar een ander land. Maakt niet uit wat voor land, als je maar kunt laten zien dat je weer weg gaat.
  • Boek een goedkoop busticket naar een ander land. Let op: niet alle landen accepteren bustickets.
  • Boek een ticket via bestonwardticket.com. Je betaalt $ 12 (in 2019) en het ticket is 48 uur geldig. Ik heb hier drie keer gebruik van gemaakt maar ben uiteindelijk nooit gecheckt. Ik weet dus niet of dit werkt/ betrouwbaar is. Maar recensies online zijn positief.
  • Reis van land naar land met de bus. Er wordt eigenlijk alleen om een onward ticket gevraagd als je gaat vliegen.

Waar verblijf je?

Omdat de Booking.com app niet werkte op mijn mobiel in Cuba ben ik overgestapt op Airbnb. Veel toeristen verblijven in Cuba niet in hotels maar in casa particulares. Dit zijn huizen van locals waar je een kamer kunt huren. Veel gezelliger en goedkoper dan een hotel.

Geen verblijf geboekt? Als je met de bus reist dan wordt je bij de meeste busstations opgewacht door vrouwtjes die je maar al te graag een kamer verhuren in hun casa.

In de meeste gevallen kun je ontbijt bijboeken voor 5 CUC (in 2019). Het is aan te raden om dit te doen omdat men over dit bedrag geen belasting hoeft te betalen. In Cuba is onderwijs en zorgverzekering gratis maar in ruil daarvoor moeten ze een hoop belasting betalen over wat ze verdienen. Aan het verhuren van een kamer in hun casa verdienen ze dus niet zoveel. Wel aan het ontbijt.  

Hoe reis je rond?

Er zijn verschillende manier om rond te reizen in Cuba. Je kunt een auto huren, met de bus gaan of een (gedeelde) taxi nemen.

Omdat de wegen niet zo goed zijn in Cuba (in 2019) besloot ik dat het beter was om de huurauto optie achterwege te laten.

Taxi

Ik heb verschillende keren een taxi genomen. Vooral in Havana omdat deze stad enorm groot is. Veel groter dan ik dacht. Ik heb twee keer een ‘normale’ taxi genomen die redelijk prijzig zijn omdat je er alleen in zit. De prijs die gevraagd wordt is standaard te hoog. Je kunt afdingen naar de helft (en misschien zelfs nog lager). Bijvoorbeeld: ik nam een taxi van het ziekenhuis Ameijeiras naar de bushalte van Viazul (een ritje van 5 tot 10 minuten) en daar vroeg men 10 CUC voor (€ 8,80). Veel te duur natuurlijk. Na afdingen kwam ik uit op 5 CUC (€ 4,40).

Een betere optie is om een gedeelde taxi te nemen. Dit zijn meestal oude Amerikaanse auto’s waar soms een bordje ‘taxi’ achter de ramen hangt (meestal niet).

Je herkent de auto’s aan de ietwat slechte staat en het aantal mensen dat erin zit. Je houdt ze aan door langs de weg te gaan staan en je arm uit te steken. Als er eentje stopt kun je vragen of hij de kant op gaat waar jij heen moet. Zo ja dan kun je instappen zo nee dan moet je wachten op een andere.

Een ritje met deze taxi’s kost standaard 1 CUC (€ 0,88). Als er meer gevraagd wordt dan is het een gewone taxi.

Of je gaat voor zo’n karretje

Gele tuctuc taxi's in Cuba.

Taxi Collectivo

Gedeelde taxi’s (Taxi Collectivo) rijden niet alleen in de stad. Ze rijden ook tussen steden en zijn een goed alternatief voor de bus. Je kunt ze boeken via het hotel of de casa waar je verblijft of een toeristenbureau.

Gedeelde taxi’s zijn soms duurder dan de bus maar soms ook niet. Het voordeel is dat ze je oppikken bij je hotel/ hostel/ casa en daar ook weer afzetten. De bus doet dit natuurlijk niet. Die stopt bij het busstation en dan moet je vervolgens zelf uitzoeken hoe je bij je verblijf komt. Taxi Collectivo’s zijn vaak ook sneller dan de bus.

Het nadeel van de Collectivo taxi’s is dat ze niet heel comfortabel zijn. In veel gevallen zijn het oude, Amerikaanse auto’s zonder airco. Ze hebben de reputatie dat ze nog wel eens stuk gaan onderweg. Een reden waarom veel toeristen toch met de bus gaan.

Ik heb één keer een Taxi Collectivo genomen van Santa Clara naar Havana en dat was een kleine, afgetrapte Citroën zonder airco.

Openbaar vervoer

Ik heb de openbare bus één keer gebruikt in Havana om naar het huis van Hemmingway in Finca te gaan. Een taxi was sowieso te duur dus vandaar.

Ik heb de openbare bus verder niet meer gebruikt omdat de routes lastig zijn uit te zoeken. Er zijn geen kaarten beschikbaar of online apps. Als je korte stukjes moet afleggen dan is een gedeelde taxi de beste optie.

Viazul bus

De Viazul bus is een populaire manier om van de ene stad naar de andere stad in Cuba te reizen. De Viazul bus is eigenlijk een toeristenbus omdat de prijzen te duur zijn voor de lokale bevolking.

Tickets kopen voor de Viazul bus

Met de bus reizen in Cuba brengt een aantal uitdagingen met zich mee. Er is één primaire bus organisatie: Viazul. Je kunt tickets online boeken via de website maar er worden slechts een aantal tickets online aangeboden. Deze raken snel uitverkocht. Mocht je online een ticket willen kopen dan raad ik je aan om dat twee tot drie maanden van tevoren te doen. Zeker in het hoogseizoen.

Ik was niet zo goed voorbereid en moest dus naar het Viazul busstation in Havana om buskaartjes te kopen. De eerste week van mijn trip stond al een beetje vast dus ik besloot om voor dat deel in ieder geval kaartjes te kopen. Daarna zou ik wel verder zien.

In de rij staan in Cuba

Cubanen hebben een aparte manier van ‘in de rij staan’. Er is namelijk geen rij. Om te weten wanneer je aan de beurt bent moet je vragen wie de laatste voor jou is. Die persoon moet je vervolgens goed in de gaten houden.

Het probleem is alleen dat mensen niet altijd blijven zitten. Ze lopen soms gewoon weg. En dan komt het voor dat iemand vraagt ‘qui es la ultimo?’ (wie is de laatste) en dat niemand antwoord geeft omdat de laatste is weggelopen. En als de persoon vóór de laatste ook weg is wordt het helemaal leuk. 

Kortom, het is best een goed systeem als iedereen gewoon in de wachtruimte blijft.

Lang wachten

Als je denkt snel een kaartje te kunnen scoren heb je het mis. Ik heb in totaal 1,5 uur in de rij gestaan en volgens mij is dat een normale wachttijd. Ik las ergens online dat de medewerkers met een DOS systeem werken. Nou dan weet je het wel.

Verder kopen mensen soms meerdere kaartjes (zoals ik) en dat kost ook weer extra tijd. En dan heb je nog de personen met een klacht.

Om alles wat sneller te laten gaan heb ik alles op een papiertje geschreven:

  • Plaats van vertrek – Plaats van aankomst
  • Welke dag
  • Welke datum
  • Hoeveel personen
  • Wanneer (ochtend, middag, avond)

Ik denk dat de dame achter de computer er erg blij mee was want het duurde inderdaad niet heel erg lang. Ze was ook erg aardig.

Ze zocht alles op in de computer en dan schreef ze op het blaadje de beschikbare tijden erbij en vervolgens omcirkelde ik dan de tijd waarop ik de bus wilde hebben.

Deze tip heb ik overigens van een andere blogger. Niet zelf bedacht.

Neem je ID mee!

Zonder ID kun je geen bustickets kopen dus vergeet niet je paspoort of rijbewijs mee te nemen.

Boek op tijd je tickets

Nogmaals, als je met de bus wilt reizen (vooral in het hoogseizoen) boek dan op tijd je tickets. Er rijden maar een aantal bussen per dag (dus niet de hele dag door zoals in Mexico bijvoorbeeld) en die raken snel vol.

Transtur

De Transtur bus is een goede optie wanneer de Viazul bus vol zit en je geen gedeelde taxi wilt nemen. Het schijnt dat de prijzen gelijk liggen aan die van de Viazul bus. Je kunt de transtur bus boeken via een toeristenbureau. Máár ze rijden niet elk traject. Ik wilde bijvoorbeeld van Santa Clara naar Varadero en dat was niet mogelijk.

Omnibus

Dit is de bus waar ik de lokale bevolking mee zag reizen. Deze stopt bij hetzelfde busstation als de Viazul bussen. Ik heb eigenlijk geen idee of je deze bussen ook als toerist kunt nemen. Waarschijnlijk hebben ze liever dat je met Viazul gaat omdat je daar meer betaalt. De omnibussen zagen er ook niet heel comfortabel uit. Maar als je super cheap wilt reizen dan zou je het kunnen navragen. 

Heb je een internationaal rijbewijs nodig?

Mocht je toch zelf een auto willen huren in Cuba dan kan dat in de meeste gevallen met een Nederlands rijbewijs. Maar sommige verhuurbedrijven kunnen om een internationaal rijbewijs vragen. Deze koop je bij de ANWB voor € 18 (in 2020).

Wat voor klimaat heeft Cuba?

Cuba ligt in het Caribisch gebied en heeft een subtropisch klimaat. Dat betekent dus veel zon en hoge temperaturen.

Wat is de beste tijd om naar Cuba te gaan?

De beste tijd om naar Cuba te gaan is van december t/m juni. Dit is het droge seizoen. Het natte seizoen loopt van juli t/m november. In die periode heb je kans op orkanen.

De koelste maanden zijn december t/m februari. De heetste maanden zijn juli en augustus. Ik was zelf in juli in Cuba en het was er toen 40 graden. Bijna niet te doen.

Heb je inentingen nodig?

Aangeraden wordt om je in te enten tegen DTP en hepatitis A.

Als je naar Cuba gaat dan moet je ingeënt worden tegen gele koorts als je uit een gebied komt waar dat heerst. Meer informatie vind je op de website van de GGD.

Is het veilig?

Toen ik net aankwam bij mijn accommodatie in Centraal Cuba voelde ik me niet echt veilig. Al die vervallen gebouwen, smerige straten en veel mensen op de straat die me zaten aan te gapen. Ik had het gevoel dat ik elk moment overvallen kon worden.

Maar schijn bedriegt. Cuba is één van de veiligste landen waar ik geweest ben tijdens mijn trip door Zuid- en Midden-Amerika. De sfeer op straat is gemoedelijk. Kinderen spelen spelletjes of voetbal. Vrouwen staan buiten een praatje te maken met elkaar. Oude mensen schuifelen voorbij die net boodschappen hebben gedaan. De deuren en ramen van huizen staan open. Ergens in een woonkamer spelen vier mannen een kaartspel waarbij hard gelachen wordt.

Aandacht van mannen

Als alleenreizende vrouw kun je in Cuba rekenen op veel aandacht. Ik ben nog nooit zoveel nageroepen en aangesproken. En als je niet reageert (omdat je het even zat bent) dan schreeuwen ze net zo lang “HOLA” tot je wel reageert. Persoonlijk vind ik het nogal irritant deze manier van aandacht vragen. Net kleine kinderen.  

Het is natuurlijk niet slecht bedoelt. En aangezien er geen andere vorm van entertainment is zoals wifi, playstation of tv snap ik het wel. Maar het is wel heel erg wennen als je uit een land komt waar dit eigenlijk bijna niet meer voorkomt (ik heb er in Nederland in ieder geval nooit last van).

Oplichters

Cuba is veilig maar helaas wordt je als toerist toch wel veel opgelicht. Bij supermarkten scannen ze dan bijvoorbeeld de producten niet maar tikken ze het bedrag in waardoor je opeens meer moet betalen. Ik maakte dit mee in Varadero. Ik had uitgerekend dat ik zo’n 5 CUC moest betalen maar het vrouwtje gaf aan dat het 8 was. Toen ik er wat van zei deed ze net alsof ze een foutje had gemaakt. “Oooooh sorry ja nee, inderdaad het water is maar 3 CUC niet 6”. Jaja.

En zo gaat dat ook wanneer je ergens wat gaat drinken, een taxi neemt of een tour boekt. Je moet overal over onderhandelen. Soms best wel vermoeiend. 

Welke valuta gebruiken ze in Cuba?

Er zijn twee soorten valuta: de Cubaanse Convertible Peso (CUC) en de Cubaanse Peso (CUP). De sterkste valuta is de CUC. Deze wordt het meeste gebruikt. De zwakkere valuta, CUP, wordt vooral gebruikt in de wat armere delen van de stad, buiten de toeristenzone. Ook in de bus betaal je met CUP. Bij museums zie de CUP ook vaak terugkomen. Als toerist betaal je dan bijvoorbeeld 7 CUC entree (€ 6,16) terwijl Cubanen 7 CUP betalen (€ 0,23).

Het wordt ingewikkeld wanneer je in CUP moet betalen maar alleen CUC hebt. Dan is het goed opletten dat je genoeg wisselgeld terug krijgt. In 2019 was 1 CUC zo’n 25 CUP waard.

Cubaans geld.

Wat kost rondreizen in Cuba?

Ik heb minder geld uitgegeven dan gepland. Meer weten? Lees: wat kost een reis naar Cuba?

Wat eten ze in Cuba?

Producten zijn dus schaars in Cuba. Vlees van de koe eten ze niet veel omdat het beest heilig is verklaard. Je mag niet zomaar een koe slachten. Dat mag alleen de overheid. En vlees dat in winkels verkocht wordt van de overheid is over het algemeen te duur. Ik heb me laten vertellen dat je voor een kilo gehakt zo’n 20 CUC, dus bijna € 20, moet betalen (in 2019). De meeste mensen eten kip. Het is alsof je met een tijdmachine terugreist naar de jaren 60.

In het begin was ik een beetje geschokt. Maar later dacht ik, eigenlijk zouden ze dit in elk land moeten doorvoeren. Denk er maar eens over na. Omdat alles zo schaars is wordt er waarschijnlijk heel weinig weggegooid. Er wordt niets over geproduceerd. En als je drinken bestelt in een kleine shop dan krijg je het in een glas in plaats van een plastic beker.

Veel beter voor het milieu!

Ik vermoed ook dat dit de reden is waarom Cuba veilig is. Die graaicultuur bestaat hier gewoon niet. Het “ik wil wat jij hebt”. Want niemand heeft hier veel. 

Pizza

Overal in Cuba vind je kleine shops die pizza’s verkopen. Kleine pizza’s die men vervolgens dubbelvouwt. Ook wordt er veel pasta gegeten. Waarom? In Cuba kan men makkelijk aan ingrediënten komen waarmee Italiaanse gerechten worden gemaakt.

Verder is traditioneel Cubaans eten vaak zoet en vet. Veel Cubanen zijn dan ook aan de zware kant.

Liever drank dan eten

Cubanen houden van feesten. Ze spenderen hun laatste geld liever aan drank dan eten. “Better to have a drink than a full belly” aldus de tourguide in Trinidad. En dat zie je wel terug. Veel mannen hebben een gigantische bier/ drankbuik. En alcoholisme is een serieus probleem in Cuba.

Cocktails drinken in Cuba.

Cuba & wifi

Voor Digital Nomads en internet verslaafden is Cuba geen ideaal land. Er is namelijk wel wifi maar niet zoals je gewend bent. Op verschillende locaties in het land vind je ETECSA hotspots waar je verbinding kunt maken. ETECSA is de enige organisatie die internet levert in Cuba (in 2019).

De wifi hotspots bevinden zich meestal in de buurt van openbare pleinen en grote hotels. Als je rijen mensen langs de kant ziet staan die allemaal op hun telefoon kijken dan weet je: hier is een wifi hotspot. 

Verbinding maken gaat trouwens ook niet zomaar. Je moet hiervoor eerst een kaartje kopen bij een ETECSA winkel. Met dit kaartje kun je vervolgens inloggen op het wereldwijde web.  

Wifi kaartje kopen in Havana, Cuba.

Je kunt een kaart met 1 uur of 5 uur internet kopen. De kaartjes van 1 uur kosten 1 Cubaanse Peso en de kaarten met 5 uur kosten 5 Cubaanse Peso (in 2019). Je kunt maximaal 3 kaarten per keer kopen. Vergeet niet je ID mee te nemen.

Er zijn verschillende plekken in Cuba waar je de kaarten kunt kopen. Ik kocht die van mij in het Ameijeiras ziekenhuis in Havana. Bij de meeste grote hotels kun je overigens ook internetten. Deze hebben een eigen wifi hotspot en hier koop je dan ook een apart kaartje voor. Dit is wel veel duurder. Voor 1 uur internet betaal je 5 CUC.

Boodschappen doen in Cuba

Boodschappen doen in Cuba is een bijzondere beleving. Er zijn geen grote supermarkten zoals in Nederland. Er zijn geen kleine shops zoals in Amsterdam. AH To Go, 7 Eleven, Oxxo? Dacht het niet. In Cuba bestaat een supermarkt uit een heel klein winkeltje waar een paar stellages staan met een klein aantal producten waar je uit kunt kiezen. In een aantal van die winkels liggen de producten uitgestald in een glazen toonbank. Alsof het Chanel of Gucci items zijn. Vervolgens kun aanwijzen wat je wilt kopen en de medeweker pakt de producten dan voor je.

Het aanbod is heel klein. In de Oxxo in Mexico kun je chocoladerepen kopen van 30 verschillende merken. In Cuba hebben ze er 3.

Toen ik aankwam in Cuba wilde ik water kopen (want je kunt het niet uit de kraan drinken). Pas na een uur vond ik een winkel waar ze water verkochten. In alle andere shops was het uitverkocht. Echt bizar.

Geloof in Cuba: Santeria

In Cuba zie je geregeld mensen lopen die helemaal in het wit gekleed zijn. Dit zijn mensen die bezig zijn om zich te bekeren tot Santeria.

Santeria is een geloof in Cuba. Toen de Spanjaarden slaven uit Afrika naar Cuba brachten namen deze hun eigen geloof mee. Door de Spanjaarden werd het katholieke geloof opgedrongen. Maar de Afrikaanse bevolking vond een manier om hun eigen geloof te behouden door het samen te smelten met dat van de Spanjaarden. En zo ontstond Santeria.

Het samensmelten was mogelijk omdat de twee geloven overeenkomsten tonen. Zo lijkt de godin Yemaja, die staat voor zee en het moederschap, erg op Maria. De slaven deden dan alsof ze beden tot Maria terwijl het eigenlijk Yemaja was.

Om je te kunnen aansluiten bij het geloof moet je gedoopt worden. Santeria priesters voeren rituelen uit waarbij gebruik wordt gemaakt van opzwepende muziek en soms ook offers worden gebracht. Het schijnt dat tegenwoordig zo’n 80% van de Cubaanse bevolking is betrokken bij Santeria. En dat is niet alleen de bevolking van Afrikaanse afkomst.

Santeria pop in Trinidad

Santeria pop in Cuba.

Toiletpapier in Cuba

Op sommige plekken in Cuba hebben ze geen toiletpapier in de wc’s (vaak museums) en daarom is het handig om dat zelf mee te nemen. In de meeste gevallen is er iemand aanwezig die je kan voorzien van toiletpapier (uiteraard tegen betaling). Máár dit is niet altijd zo. Ik heb een paar keer meegemaakt dat er niemand bij de wc’s zat en trof dan een toilet zonder toiletpapier. Heel vervelend als je dan zelf ook niets bij je hebt. Daarom de tip: neem altijd wat toiletpapier mee!

Vogelkooitjes

Op verschillende plekken in Cuba heb ik buiten vogelkooitjes zien hangen. Ik dacht eerst dat het misschien een soort geheime boodschap was. Zo van ‘hier kun je drugs kopen’ ofzo. Zoals in Peru waar je illegale drank kunt kopen bij huizen waar een stok hangt met een rode zak.

Maar dat is dus niet het geval. De vogels in de kooitjes zijn puur voor de fun. Wel dure fun overigens. De gemiddelde prijs voor zo’n vogel (meestal een kanarie) ligt rond de 200 dollar! Cray.

Vogelkooitje in Cuba.