In de Karamoja regio in Oeganda leeft de Karamojong stam. Deze is verbonden aan de Masai stammen in Kenia en Tanzania. Rond 1600 voor Christus emigreerde de Karamojong vanuit Ethiopië naar het zuiden van Afrika. De stam is sinds die tijd weinig veranderd. Ze hanteren nog steeds de tradities en levenswijze van vroeger.
Heel lang lieten de Karamojong niemand toe op hun gebied. Iedereen die het probeerde werd doodgeschoten. Afrikanen, witte missionarissen, maakt niet uit. Met de komst van een nieuwe generatie is daar echter verandering in gekomen. Jongeren zien hoeveel ze achterlopen op de rest van de wereld en dat vinden ze niet leuk. Het toelaten van mensen in hun gebied zorgt voor inkomsten.
Hoe kom je er?
Vanuit Entebbe is het 8 a 10 uur rijden naar de Karamoja regio. Ik was in Kidepo Valley National Park en vanaf daar is het ongeveer 5 uur rijden.
Ik boekte mijn reis naar Oeganda met Matoke Tours en zij hebben dus alles voor me geregeld.
Onderweg van Kidepo naar Karamoja zagen we deze prachtige zonnebloemen. Hier wordt zonnebloemolie van gemaakt.
Het was zo heet die dag dat ik mijn natte was tijdens onze lunchpauze kon laten drogen. In 30 minuten was alles droog.
Tijdens onze break zagen we een aantal prachtglansspreeuwen. Dit zijn enorm mooie diertjes. In de zon veranderen ze van kleur (metallic blauw, paars en groen).
Ook zagen we nog een aantal mahali-wevers. Het is een zangvogel die broedt in kolonies.
Nesten van de mahali-wever zijn kleine holletjes gemaakt van takjes en gras. Het ziet er vaak wat rommelig uit.
Waar verblijf je?
Ik verbleef één nacht in een tent in het Karamoja Safari Camp. Matoke Tours werkt samen met Theo Vos (ook wel bekend als Modo). Zijn vader was een Nederlandse Missionaris en zijn moeder lid van de Karamojong stam. Zij is degene die het Karamoja Safari Camp runt (in 2022). Theo organiseert duurzame trips in de Karamoja omgeving. Met de opbrengsten kunnen ze het gebied verder ontwikkelen.
Wat is er te doen?
Er zijn verschillende dingen te doen in Karamoja:
- Karamojong stam bezoeken.
- Honing oogsten.
- Met pijl en boog/ speer jagen met de Karamojong stam.
- Een nachtje spenderen in een kraal met een herder.
- Hiken in de omgeving met een gids.
Ik bezocht een traditionele Manyatta. Dit is een kamp waar meerdere Karamojong families samenleven.
Elke familie heeft zijn eigen stukje grond dat wordt afgebakend door muren die gemaakt zijn van takken.
Men leeft in hutten gemaakt van takken, klei en stro. Een bed bestaat uit een stapel dekens of stro.
De keuken.
Op kinderen wordt niet echt gelet. Ze gaan niet naar school en lopen maar een beetje rond. Oudere kinderen helpen mee met koken of geiten hoeden.
Mannen en vrouwen
Een man mag meerdere vrouwen hebben maar moet per vrouw minimaal 15 koeien betalen. De hele familie spaart dan mee. Geen koe betekent geen vrouw en dus geen gezin. Een man krijgt ongeveer tien kinderen met één vrouw. Dus als een man vijf vrouwen heeft dan krijgt deze gemiddeld vijftig kinderen!
Mannen hebben meer rechten dan vrouwen. Een getrouwde man mag bijvoorbeeld een half jaar weg gaan. Stel hij gaat in die periode met een andere vrouw, dan is dat prima. Maar als een vrouw gedurende die periode met een andere man gaat dan wordt ze uitgekleed en geslagen.
Aan de kettingen die een vrouw draagt kun je zien wat de ‘status van betaling is’. De dame hieronder draagt een gouden ketting wat betekent dat zij ‘afbetaald’ is. Haar man heeft voor haar 100 koeien betaald wat schijnbaar een enorme investering is.
Koeien stelen
Omdat koeien zoveel waard zijn, en mensen weinig geld hebben, stelen stammen onderling koeien van elkaar. Daarbij vallen wel eens doden. Dit wordt in heel oost-Afrika gedaan. Stammen uit Oeganda gaan bijvoorbeeld ook naar Kenia om koeien te stelen en andersom.
De Masai geloven in een god, Engai. Deze had drie zonen. De oudste zoon gaf hij een pijl en boog, de middelste een ploeg en de derde kreeg een stok waarmee hij herder werd van het vee. De derde zoon is de voorouder van de Masai. Daarom geloven zij dat ze eigenaar zijn van al het vee op de wereld. En dat is weer de reden waarom de Masai vaak vee ’terug stelen’ van andere stammen.
Rechts op de foto staat onze gids, die als één van de weinige is gaan studeren. Links staat een inwoner van de Manyatta die we bezochten. Hij vertelde een hoop maar door zijn zware accent verstonden we er helaas vrij weinig van.
In de Manyatta worden ook dieren gehouden zoals geiten en kalfjes. Het stinkt enorm maar als je er woont heb je daar natuurlijk geen last van. Net als mensen die honden hebben of konijnen.
Hygiëne en bloed drinken
Als mensen zeggen ‘vroeger was alles beter’ dan bedoelen ze vaak niet de hygiëne. En dat geldt ook een beetje voor de Karamojong. Op een gegeven moment brak er Ebola uit en toen zijn er door een Duits bedrijf wc’s gebouwd en een toegangspoort. Maar die hebben de Karamojong weer afgebroken omdat ze niet volgens iemand anders z’n cultuur willen leven. Ze lopen nu 10 kilometer als ze naar de wc moeten.
De Karamojong (en Masai) stammen hebben een delicatesse die bestaat uit melk en koeienbloed. Als er weinig melk/ water is dan drinken ze bloed uit de nek van koeien. Ook niet erg hygiënisch. Besmettingen met de bacterie brucellosis komen dan ook steeds meer voor.
De geiten op de foto hieronder hadden denk ik last van schurft want ze liepen constant tegen de muren van de huizen aan te schuren.
De Karamojong eten maar één maaltijd per dag omdat ze geen geld hebben voor meer. En omdat ze vaak hetzelfde eten lopen veel kinderen, door gebrek aan vitamines, rond met bolle buikjes. Hopelijk verandert dit een beetje door de komst van toerisme. Bij één van de families zagen we in ieder geval een kleine groentetuin.
Aan het einde van de rondleiding werden we getrakteerd op een traditionele dans.
Net als de Masai dragen de Karamojong gekleurde kleding/ doeken. Rood is de hoofdkleur en staat voor het leven (bloed). Schijnbaar zou het ook wilde dieren verjagen. Mannen dragen gekleurde hoedjes.
Het bezoek aan de Karamojong stam was bijzonder. Ik zou zelf nooit zo kunnen leven. Ik zou de luxe van een zacht bed, hete douche, en een wasmachine missen. En om als vrouw te kunnen doen wat ik wil. Maar ik heb nooit gedacht ‘wat zielig voor deze mensen’. Ze leven gewoon op een andere manier en dat is prima.
Een meisje van de Karamojong stam leert me de ‘spring dans’. De dames op de achtergrond moesten lachen want ik kon er natuurlijk geen zak van.
Prachtige zonsondergang in Karamoja.